Zadatek to nie zaliczka. Niewiedza może sporo kosztować. Wyjaśniamy

Pojęcia zaliczki i zadatku są w codziennym języku używane zamiennie, ale w rzeczywistości znacznie się od siebie różnią i co najważniejsze – wywołują inne skutki. Aby uniknąć nieporozumień, warto zorientować się w temacie.

W tym artykule omówimy różnice między zaliczką i zadatkiem oraz sytuacje, w których każda z tych form przedpłaty jest stosowana.

Czym jest zaliczka?

Co to jest zaliczka? To określona część ceny lub wynagrodzenia, którą klient lub nabywca uiszcza z góry na poczet świadczenia, które zostanie wykonane lub dostarczone w późniejszym terminie. Z punktu widzenia kupującego to rodzaj potwierdzenia chęci skorzystania z danej usługi, lub zakupu towaru. Dla sprzedającego lub wykonawcy usługi stanowi natomiast ważną informację, że klient jest zdecydowany na finalizację transakcji.

Jeśli klient wycofuje się z umowy lub umowa nie zostaje zrealizowana z jakiejkolwiek przyczyny, zaliczka jest mu zwracana i to niezależnie od tego, czy ostateczna umowa nie została zawarta z winy klienta czy sprzedającego. Prawo do zwrotu zaliczki jest chronione przepisami dotyczącymi umów wzajemnych, zwłaszcza w art. 410 § 2 kodeksu cywilnego. Dlatego klient ma pewność, że jeśli transakcja nie dojdzie do skutku, odzyska swoje pieniądze.

Przykład: Klient wpłaca zaliczkę za lekcje w szkole językowej. Niedługo później znalazł lepszą ofertę i poinformował szkołę, że jednak nie skorzysta z usługi. Szkoła jest zobowiązana zwrócić zaliczkę w pełnej wysokości.

Czym jest zadatek?

Zadatek to przedpłata za usługę lub towar, który zabezpiecza obie strony umowy. Szczególnie często występuje w branżach, gdzie klienci nie pojawiają się na umówionych wizytach czy spotkaniach bez wcześniejszego odwołania (np. w gabinetach kosmetycznych i fryzjerskich).

W przypadku niewykonania umowy zadatek stanowi rekompensatę dla strony, która chciała wywiązać się z umowy. Jeśli to ona zadatek wpłaciła, to może szczególnie na tym skorzystać. Art. 394 par.1 Kodeksu cywilnego przewiduje, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.

Jak widać z przytoczonego przepisu, w pewnych sytuacjach strony pokrzywdzona może żądać zwrotu zadatku w wysokości dwukrotnie wyższej niż wpłaciła.

Zadatek przy zakupie mieszkania

Z zadatkiem stykają się osoby chcące kupić mieszkanie. Na etapie umowy rezerwacyjnej wpłaca jakąś niewielką kwotę, która ma stanowić sygnał, że naprawdę jest zainteresowany zakupem (np. 5 czy 10 tys. zł). Strony określają termin, w jakim ma dojść do zawarcia umowy przenoszącej własność nieruchomości, czyli aktu notarialnego (to jedyny dopuszczalny sposób sprzedaży mieszkania, domu czy działki). Jeśli kupujący nie zawrze umowy (bo otrzyma kredytu lub się rozmyśli), sprzedający może zachować otrzymany zadatek. Jeśli to z winy strony, która przyjęła zadatek (w tym przypadku sprzedającego) nie dojdzie do zawarcia aktu notarialnego, ma on obowiązek zwrócić niedoszłemu kontrahentów zadatek w podwójnej wysokości.

Jeśli umowa zostanie wykonana, zadatek jest rozliczany z pełną należną kwotą.

Zadatek i zaliczka – podobieństwa i różnice

• Zaliczka i zadatek to dwie różne formy przedpłat. W razie wykonania umowy zaliczane są na poczet ceny.
• Zaliczka służy głównie do potwierdzenia chęci zakupu lub skorzystania z danej usługi i jest zawsze zwrotna.
• Zadatek ma na celu zabezpieczenie interesów obu stron w przypadku niewykonania umowy, umożliwiając zachowanie wpłaconej kwoty lub jej zwrot. Jeżeli dałeś zadatek, a Twój kontrahent w sposób zawiniony nie wywiązał się z umowy, otrzymasz zwrot zadatku w podwójnej wysokości. Jeżeli jednak ty nie wywiązałeś się z umowy z Twojej winy, to kontrahent zachowa zadatek.